Παρατηρώντας το έργο ενός καλλιτέχνη μπαίνουμε μερικές φορές στον πειρασμό ν’ αναρωτηθούμε «τι εννοεί». Η σκέψη ενδέχεται να μας παρασύρει και να μας στερήσει την εσωτερική αρμονία που προσφέρουν τόσο απλά τα όμορφα τοπία: προσπαθώντας να βρούμε τι εννοεί ο καλλιτέχνης, δεν καταφέρνουμε να αισθανθούμε αυτό που προκαλεί το έργο του σ’ εμάς τους ίδιους. Συμβαίνει όμως και να παρατηρήσουμε ένα έργο τέχνης όπως ένα τοπίο της φύσης, χωρίς να θέσουμε το ερώτημα της σκοπιμότητας που κρύβεται πίσω του.
Τότε μας αρκεί να το κοιτάζουμε ή να το ακούμε, γιατί μας γεμίζει με βαθιά χαρά και μας βοηθάει ν’ ανακαλύψουμε αυτό που αισθανόμαστε. Πόσοι έφηβοι που αμφέβαλλαν για τον εαυτό τους ανακάλυψαν μια μέρα, για πρώτη φορά, ακούγοντας τον Ντέιβιντ Μπόουι ή τον Τζον Λένον, ότι μπορούσαν αν νιώσουν ασφάλεια και να εμπιστευθούν την κρίση τους;
Σίγουρα αυτό είναι όμορφο. Πόσοι άντρες και πόσες γυναίκες με έλλειψη αυτοπεποίθησης πήραν ξαφνική δύναμη ακούγοντας το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ ή τη Φαντασία σε φα ελάσσονα του Σούμπερτ και τελικά κατάφεραν ν’ ακούσουν τον εαυτό τους; Δεν χρειάστηκε να συμβουλευτούν ειδικούς για να μάθουν με τι υλικά συνέθεσε ο Σούμπερτ αυτό το αριστούργημα: με χαμένες ελπίδες, όρια της ανθρώπινης αλαζονείας, γλυκιά μελαγχολία, απρόσμενη χαρά…
Γι’ αυτό ευγνωμονούμε τους καλλιτέχνες που μας συγκινούν. Νιώθουμε την ανάγκη να τους ευχαριστήσουμε για τη δύναμη που μας δίνουν. Γύρω στα δεκαοχτώ μου ανακάλυψα τα μυθιστορήματα της Φρανσουάζ Σαγκάν. Τη μουσική της τόσο ρευστής και λιτής γραφής της. Το Καλημέρα Θλίψη, που το έγραψε σε ηλικία δεκαεφτά χρονών, ξεκινά μ’ αυτή τη μελωδική φράση: «Αυτό το άγνωστο συναίσθημα, που η ανία και η γλύκα του με διακατέχουν, διστάζω να το ονομάσω θλίψη».
Ο συγγραφέας είναι μια φωνή, μια σημεία που κρατήσαμε. Πώς να τη βρούμε όταν δεν μπορούμε ν’ ακούσουμε τον εαυτό μας. Ο Φρανσουάζ Σαγκάν ήταν πολύ νέα, όμως τα κατάφερε νωρίς. Για να μπορεί να συνεχίζει να παίζει, έπρεπε σίγουρα ν’ ακούσει και η ίδια τη μουσική των λέξεων… Όσο διάβαζα το βιβλίο της, τόσο ένιωθα να μεγαλώνει η επιθυμία μου να γράψω κι εγώ. Σκεφτόμουν ότι μπορούσα κι εγώ να βρω τη φωνή μου, τον τόνο μου, ν’ ακούσω τόσο ελεύθερα τον εαυτό μου.
Γράφει ο Έμερσον στην αρχή της Αυτοπεποίθησης: «Το πιο πολύτιμο πράγμα που μας διδάσκουν τα σπουδαία έργα τέχνης είναι πώς να υποτασσόμαστε στον αυθορμητισμό μας με παιχνιδιάρικη αδιαλλαξία». Όταν δηλώνουμε ότι κάτι «είναι όμορφο», τελικά ίσως μιλάμε τόσο για ένα τοπίο ή ένα τραγούδι όσο και για την ακαταμάχητη αυτοπεποίθηση που νιώθουμε ξαφνικά. Κάθε φορά που η ομορφιά μάς αγγίζει, μας δίνει τη δύναμη να τολμήσουμε να γίνουμε ο εαυτός μας.
