Ελληνική πεζογραφία:
Θάνος Σταθόπουλος «Εισαγωγή στη μέρα», εκδ. Ίκαρος, σελ. 96
Στο όγδοο βιβλίο του, ο Θάνος Σταθόπουλος συνεχίζει την περιήγησή του
στις συντεταγμένες του αρχείου, που περιέχει τα στοιχεία της προσωπικής
μυθολογίας και της κατακερματισμένης αυτοβιογραφίας.
Πεζόμορφα κείμενα, σημειώσεις, παραθέματα, αναγνώσεις, αναφορές,
επισημάνσεις, ίχνη, θραύσματα για την τύχη της μέρας, τη στιγμή και τη
διάρκεια, το χρόνο, τον εαυτό και την ανθρώπινη κατάσταση.
Η Εισαγωγή στη μέρα, ίσως το πιο σιωπηλό και κατασπαραγμένο βιβλίο του
Θάνου Σταθόπουλου, είναι ένας παροξυσμός για την αιωνιότητα και την
ταλάντωση της μέρας.
Λίλα Τρουλινού «Το ίδιο χώμα», εκδ. Περισπωμένη, σελ. 264
ΧΡΕΙΑΣΤΗΚΕ ΝΑ ΚΑΤΕΒΩ στο σκοτάδι, να περιπλανηθώ στο ημίφως, να
συναντήσω τους ίσκιους του για να βρω τους ουράνιους δρόμους. Τώρα ξέρω
πώς η γιαγιά του φίλου μου ήταν αυτή πού μας ένωσε όλους σε έναν μαγικό
κύκλο. Μα πιο πολύ εμένα και τον Αγγελή. Έλυνε το κεφαλομάντιλο και
ανέσυρε από τα ερείπια του χρόνου την ίδια φράση, την πάντα νέα και
πάντα αληθινή: Από ‘κει θα γυρίσετε πλούσιοι και δυνατοί. Μέχρι πού
κάναμε το ταξίδι. Δυο δεκαπεντάχρονοι. Κι αυτή μας κρατούσε το χέρι. Κι
όταν τρέχαμε ανάποδα, μαζί μας έτρεχε ο δρόμος κι ό,τι βλέπαμε μας
γέμιζε φόβο. Κι όταν σταματούσαμε, σταματούσε κι ο δρόμος κι ό,τι
ακούγαμε μας γέμιζε πόνο. Κι όταν βγήκαμε στην άκρη για να δούμε πού
ήμαστε, ένα πουλί έπεσε κάτω χτυπημένο από μια πέτρα πού του έριξε, από
την άλλη μεριά, ένα παιδί σαν και μένα. Κι αν βρήκαμε εκεί ήλιους
μακρινούς σαν τη σκιά του πατέρα και άστρα ασάλευτα σαν την αγκαλιά της
μητέρας, πού έριξαν φώς στα σκοτάδια της εφηβείας μας, οι σελίδες αυτές
πού ακλουθούν είναι η μόνη απόδειξη.
Δυο παιδιά, δυο έφηβοι, ο Αγγελής και ο Χρυσαφής, σε ένα ορεινό χωριό
της Κρήτης, που “γνωρίζουν” πώς να ταξιδεύουν στον χρόνο, επιστρέφουν
στην εποχή της Ενετοκρατίας, και μετά στην περίοδο της Κατοχής·,
προσπαθώντας να αποκαταστήσουν την τάξη μέσα στο οδυνηρό χάος της εποχής
τους. Το νέο βιβλίο της Λίλας Τρουλινού καταδύεται με τόλμη στην
ιστορία της Κρήτης ανασταίνοντας πειστικά μπροστά μας στιγμές, τοπία,
μορφές και βλέμματα ανθρώπων, γόους και χαρές κάτω από τα αειθαλή
φυλλώματα των λιόδεντρων. Ιστορικό μυθιστόρημα, με στοιχεία παραμυθιού
και ορμητικής φαντασίας, ένα “μυθιστόρημα μαθητείας”, ένα Bildungsroman,
καθώς τα δυο παιδιά μέσα από το ταξίδι ωριμάζουν, συνειδητοποιούν την
ταυτότητά τους και τον ρόλο τους στον κόσμο. (Από την έκδοση)
Γιάννης Νικολούδης «Από χώμα και κόκαλα», εκδ. Σκαρίφημα, σελ. 142
“[…] Το έβλεπα. Το ένιωθα, και Το έβλεπαν και αυτοί. Το έβλεπε ο
καθένας στο πρόσωπο το δικό του και στο πρόσωπο του άλλου. δεν ήμασταν
παρά καθρέφτες του Κακού όλοι μας αλλά δεν μπορούσαμε παρά μονάχα να Το
βλέπουμε, δεν μπορούσαμε παρά μονάχα να Το νιώθουμε και δεν μπορούσαμε
να κάνουμε τίποτα για να Το σταματήσουμε.[…]
Ο Μάνος τοποθετείται ως αναπληρωτής δάσκαλος σε ένα χωριό της Κρήτης.
Εκεί γνωρίζει τον νεαρό Παύλο Αρχοντάκη. Με την εμφάνιση του στο χωριό
οι ισορροπίες διαταράσσονται. Οι αλλαγές που συντελούνται είναι βίαιες
και καταιγιστικές. Το κακό δεν αργεί να γίνει…
Ο Γιάννης Νικολούδης συνθέτει με αριστοτεχνικό, σχεδόν κινηματογραφικό
τρόπο, μια ιστορία ηρώων και αντιηρώων της σύγχρονης Ελλάδας. Άνθρωποι
καθημερινοί, της διπλανής πόρτας, γνώριμοι, μπερδεμένοι, συμβιβασμένοι
με την εικόνα τους, εξουσιαστικοί, καταπιεστές και καταπιεσμένοι, με
πάθη, άνθρωποι που έχουν μάθει να αγαπούν μόνο με τον δικό τους τρόπο. Ο
καθένας μάχεται με τον εαυτό του, με τα αδιέξοδά του, με το
ανεστραμμένο είδωλο του εαυτού του, με το Κακό που φωλιάζει μέσα του.
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Ξένη πεζογραφία:
Λερντ Χαντ «Neverhome», Μετάφραση: Χρήστος Οικονόμου, εκδ. Πόλις, σελ. 256
Μετά το ξέσπασμα του Αμερικανικού Εμφυλίου, η Κόνστανς Τόμπσον εγκαταλείπει τον αγαπημένο της Βαρθολομαίο και το αγρόκτημά της στην Ιντιάνα, μεταμφιέζεται σε άντρα και κατατάσσεται στον στρατό των Βορείων. Με τον φόβο ότι θα αποκαλυφθεί η πραγματική της ταυτότητα να την ακολουθεί σε κάθε της βήμα, τα επόμενα δύο χρόνια θα βρεθεί στα πεδία των μαχών, θα αντικρίσει κατάματα τη θηριωδία και την παράνοια του αδελφοκτόνου αλληλοσπαραγμού, και θα παλέψει να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα της επιστροφής στην πατρίδα και στον σύντροφο της ζωής της. Με αυτή την ανατρεπτική εκδοχή του ομηρικού έπους, όπου οι ρόλοι της Πηνελόπης και του Οδυσσέα αντιστρέφονται, ο Λαιρντ Χαντ προσφέρει στον αναγνώστη ένα αριστοτεχνικό, πολύτροπο μυθιστόρημα για τα τέρατα που γεννάει ο πόλεμος, έναν βαθύ στοχασμό για την οικουμενικότητα της βίας, που υπονομεύει κάθε βεβαιότητα και καταλύει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα, τη ζωή και τον θάνατο, αλλά και μια σπαρακτική αφήγηση για τη δύναμη της αγάπης που, μερικές φορές, αποδεικνύεται πιο δυνατή από τα δεσμά του χώρου και του χρόνου.
“Αυτό το λιτό, πανέμορφο μυθιστόρημα, διεισδύει τόσο βαθιά στην Αμερική και τη γλώσσα της που οι φράσεις του δίνουν την εντύπωση πως ξεπηδούν κατευθείαν από το έδαφος της. Ο Λερντ Χαντ με έδεσε με το ξόρκι του, από την πρώτη λέξη του Neverhome έως την τελευταία. Εξαιρετικό”. (Paul Auster) “Οι σελίδες του Χαντ έχουν το άρωμα του μπαρουτιού και του δάσους, του αίματος και των βατόμουρων. Η πρόζα του είναι λυρική, μουσκεμένη με ιδρώτα, η αισθαντικότητα αναβλύζει από κάθε της πόρο. Το Neverhome είναι λες κι έχει πέσει κατευθείαν από τον Παράδεισο. Πρόκειται για ένα αξιοθαύμαστο επίτευγμα. Τελειώνοντάς το, νιώθεις σαν να έχεις ξυπνήσει από έναν εφιάλτη -πιο λυπημένος και πιο σοφός-, γνωρίζοντας πλέον ότι ο πόλεμος μπορεί να φωλιάσει μέσα σου, ότι ο φόβος μπορεί να σκίσει την ψυχή σου. Και ότι, αν γυρίσεις από αυτόν αλώβητος, θα τον κουβαλάς μαζί σου”. (Financial Times)
Patricio
Pron «Το πνεύμα των γονιών μου εξακολουθεί να ανυψώνεται μέσα στη
βροχή», Μετάφραση: Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Ίκαρος, σελ. 312
Ένας νεαρός συγγραφέας επιστρέφει στην Αργεντινή για να αποχαιρετήσει
τον ετοιμοθάνατο πατέρα του. Στο σπίτι των γονιών του, βρίσκει έγγραφα,
χάρτες, φωτογραφίες… και ανακαλύπτει την άγνωστη ιστορία της
οικογένειάς του, καθώς και το εμμονικό ενδιαφέρον του πατέρα του σχετικά
με την περίεργη εξαφάνιση ενός άνδρα.
Ξαφνικά, έρχεται αντιμέτωπος με τα φαντάσματα του σκοτεινού πολιτικού
παρελθόντος της Αργεντινής και με τις αναμνήσεις της οικογένειάς του από
την αντίσταση ενάντια στο καταπιεστικό στρατιωτικό καθεστώς.
Τα θραύσματα της έρευνας του αφηγητή δεν αποκαλύπτουν μόνο ένα μέρος της
ζωής του πατέρα του −την οποία είχε προσπαθήσει να ξεχάσει−, αλλά και
την κληρονομιά μιας ολόκληρης γενιάς, γεμάτη από βαρβαρότητες και
παρανομία.
Ένα τολμηρό, βαθιά συγκινητικό μυθιστόρημα για τα μυστικά του
παρελθόντος, τον ρόλο της διαφθοράς και της συλλογικής ευθύνης·
συγχρόνως, μια παγκόσμια ιστορία για όλους όσοι επέζησαν ή έχασαν τη ζωή
τους υπερασπιζόμενοι μια ιδέα.
Μελέτες- Δοκίμια:
Δημήτρης Σδρόλιας «Το σπαραγματικό μανιφέστο της μεταμοντερνικής τέχνης της πληγής», εκδ. Σμίλη, σελ. 152
Η αισθητική θεωρία που διασχίζει το “Σπαραγματικό Μανιφέστο της
Μετα-μεταμοντερνικής Τέχνης της Πληγής, (όπως μοιραία περιλαμβάνει μια
οντολογία των Αισθήσεων και του Ενστίκτου, σύμφυτη κάθε Αισθητικής),
στηρίζεται στη φιλοσοφική θεωρία για την οντολογία της Πληγής (ως το Νέο
Πρόσωπο του «Είναι» μετά τη μεταμοντερνικότητα), με τον τρόπο που
αρθρώνεται στο φιλοσοφικό πόνημα Cogito Mortis: Από τον θάνατο του
Υποκειμένου στο Υποκείμενο του Θανάτου (Εκδόσεις Νήσος, 2017), βασισμένο
στη διδακτορική διατριβή του συγγραφέα.
Συνεπώς, εμπλουτίζεται από τη φιλοσοφική θεωρία του Cogito Mortis και
την εμπλουτίζει, εισάγοντας όμως σε αυτή και νέους όρους, με κυριότερο
αυτόν της «Μεταστοιχειωτικής Αποστοιχείωσης», που μαζί με τις έννοιες
του «Αρχι-Ενστίκτου», και της «Αρχι-Αίσθησης», όπως τέμνονται επάνω στις
έννοιες του «Πόνου» και της «Κραυγής» αντίστοιχα, συγχωνευμένες επάνω
στην πυρηνική έννοια της «Πληγής», θα τύχουν αναλυτικότερης
διαπραγμάτευσης σε μελλοντικό φιλοσοφικό πόνημα, το οποίο, εκτός των
άλλων, θα περιλαμβάνει ευρήματα όπως έχουν προκύψει και από την
ψυχοοντοναλυτική κλινική πράξη του συγγραφέα.
Το παρόν έργο υπογράφεται και από τα δυο του ονόματα, το καλλιτεχνικό
του ψευδώνυμο «Ιάσονας Σίγμα» (που χρησιμοποιείται για τα αμιγώς
καλλιτεχνικά του κείμενα) και το πραγματικό του όνομα «Δημήτρης
Σδρόλιας», (που χρησιμοποιείται για τα επιστημονικά/φιλοσοφικά του
κείμενα), λόγω του ιδιότυπου ιριδισμού του παρόντος πονήματος ανάμεσα
στην Τέχνη και τη Φιλοσοφία.
Απόσπασμα του παρόντος έργου πρωτοδημοσιεύτηκε στο διαδικτυακό περιοδικό
Χάρτης (τεύχος 10, Οκτώβρης 2019), υπό τον τίτλο “Η Τέχνη της Πληγής:
Ένα σπαραγματικό Μανιφέστο”, ύστερα από πρόσκληση του Μάριου Ποντίκα.
(Από την παρουσίαση της έκδοσης)
Daniel Kahneman, Oliver Sibony, Cass R. Sunstein «Θόρυβος: Ένα ελάττωμα της ανθρώπινης κρίσης», εκδ. Κάτοπτρο, σελ. 464
Σκεφτείτε ότι δύο γιατροί στην ίδια πόλη καταλήγουν σε διαφορετικές
διαγνώσεις για πανομοιότυπους ασθενείς ή ότι δύο δικαστές στο ίδιο
δικαστήριο επιβάλλουν προδήλως διαφορετικές ποινές σε κατηγορουμένους
που έχουν διαπράξει το ίδιο έγκλημα. Υποθέστε ότι διαφορετικοί
συνεντευξιαστές στην ίδια εταιρεία λαμβάνουν διαφορετικές αποφάσεις για
υποψήφιους εργαζομένους με τις ίδιες δεξιότητες ή ότι η αντιμετώπιση των
παραπόνων των πελατών σε μια εταιρεία εξαρτάται από το άτομο που
τυχαίνει να σηκώσει το τηλέφωνο. Φανταστείτε τώρα ότι κάποιος γιατρός,
δικαστής ή συνεντευξιαστής λαμβάνει διαφορετικές αποφάσεις ανάλογα με το
αν είναι πρωινή ή απογευματινή ώρα, ημέρα Δευτέρα ή Τετάρτη, κ.ο.κ. Όλα
αυτά συνιστούν παραδείγματα θορύβου —παραδείγματα μεταβλητότητας και
διακύμανσης σε κρίσεις που θα έπρεπε να είναι πανομοιότυπες.
Στο παρόν βιβλίο παρουσιάζονται οι βλαπτικές συνέπειες του θορύβου σε
πολλά πεδία, συμπεριλαμβανομένων της ιατρικής, του δικαίου, των
οικονομικών προγνώσεων, της αξιολόγησης επιδόσεων, της ιατροδικαστικής,
της εγγυοδοσίας, της χορήγησης ασύλου, της ανάθεσης γονικής επιμέλειας,
των επιχειρηματικών στρατηγικών και της επιλογής προσωπικού. Όπου
υπάρχει ανθρώπινη κρίση, υπάρχει και θόρυβος. Στις περισσότερες
περιπτώσεις, ούτε τα άτομα ούτε οι οργανισμοί έχουν επίγνωση του
προβλήματος. Εντούτοις, με λίγες απλές μεθόδους μπορούμε να μειώσουμε
τόσο τον θόρυβο όσο και τις ψυχολογικές μεροληψίες, με σκοπό τη λήψη
καλύτερων αποφάσεων.
Εφοδιασμένο με πρωτότυπες σκέψεις και τις αντλούμενες από την έρευνα
ιδέες που χάρισαν στα πρωτοποριακά βιβλία Σκέψη, αργή και γρήγορη και
Nudge τον τίτλο «μπεστ-σέλερ των New York Times», ο Θόρυβος εξηγεί πώς
και γιατί οι άνθρωποι στις κρίσεις μας είμαστε τόσο επιρρεπείς στον
θόρυβο και τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό.
Ποίηση:
Λάμπρος Πολύζος «Ξενοδοχείο των αναξίων», εκδ. Σμίλη
Ο Λάμπρος Πολυζος «με απόλυτη οικονομία λόγου και λυρική τόλμη
διερευνά ίδιους ποιητικούς τρόπους δημιουργώντας μια προσωπική
μεταφυσική νήσο για να αντλήσει η ψυχή δύναμη και ελπίδα» όπως
αναφέρεται σε σχετικό δελτίο Τύπου.
Ο Λάμπρος Πολύζος γεννήθηκε στα Βραγκιανά Καρδίτσας το 1960. Σπούδασε
πολιτικές επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και ψυχολογία στη
Φιλοσοφική Αθηνών. Ζει στην Αθήνα και εργάζεται ως δημοσιογράφος.
Έργα του ιδίου είναι η ποιητική συλλογή Αδιάλειπτη ροή, (2008) και το μυθιστόρημα: Συμφιλίωση, Σοκόλης, (2010).
Διονύσης Στεργιούλας «Το παράδοξο του ζην», εκδ. Νησίδες
Δείγμα γραφής:
“Πώς γίνεται να μην είχες προσέξει
πως κάθε οικεία θάλασσα
έχει αβυθομέτρητα σημεία
πως κάθε χάρτης του ουρανού
έχει αχαρτογράφητες πορείες
πως δεν γνωρίζουμε ούτε καν
τα βήματά μας πού μας πάνε;”
[Από την έκδοση]
Παιδικά:
Άγγελος Αγγέλου & Έμη Σίνη «Μπιζζζζ», εικονογράφηση: Ντανιέλα Σταματιάδη, εκδ. Ίκαρος, σελ. 32
ΜΠΙΖΖΖΖ…
-Μα, τώρα βρήκε να έρθει;
-Από πού ξεφύτρωσε;
-Βοήθεια, θα μας τσιμπήσει!
Το μάθημα γεωγραφίας διακόπτεται από έναν απρόσμενο εισβολέα: ένα έντομο
πετάει ξαφνικά μέσα στην τάξη, φέρνοντας τα πάνω κάτω! Ο ήχος των
φτερών του, αποκαλύπτει τον σπάνιο, περαστικό επισκέπτη. Μα, τι κάνει
ένας μπάμπουρας στην τάξη;
Βαλεντίνα Παπαδημητράκη «Μια αγκαλιά κι ένα φιλί κι ένα κουτό κουτί», εκδ. Καλειδοσκόπιο, σελ. 24
Μπορεί ένα κουτί να μεγαλώνει και να μικραίνει;
Ν’ αλλάζει χρώμα, μέγεθος και υλικό;
Και τι χωράει μέσα σ’ ένα κουτί;
Χωράει… ο ουρανός με τ’ άστρα;
Με ομοιοκαταληξίες και ελεύθερο στίχο, με ζωηρά χρώματα και απρόσμενα
σχέδια, με έμπνευση από την παράδοση και τον σύγχρονο κόσμο, με χιούμορ
και τρυφερότητα…
Οι δύο δημιουργοί φτιάχνουν ένα ποιητικό παιχνίδι φαντασίας με λέξεις και εικόνες.
Ένα κουτί.
Ένα κουτό κουτί.
Γεμάτο όνειρα, προσδοκίες, μαγευτικά τοπία
και υποσχέσεις για αναπάντεχα ταξίδια.
Θέατρο:
Ξένια Πολίτη «Εφιάλτης η ελπίδα. Τέρμα», εκδ. Βακχικόν, σελ. 122
για το έργο “Εφιάλτης η ελπίδα”
Πρόκειται για ένα θεατρικό κοινωνικο-πολιτικό έργο που αναπτύσσεται σε 4
άξονες: Καταρχάς κάτω από ένα υπέρ-εθνικό-παγκοσμιοποιημένο πρίσμα
βλέπουμε την κυριαρχία των αγορών σαν μπότα να επιτίθεται και να
καταδυναστεύει τους άλλους τρεις: Την ευρωπαϊκή “οικογένεια” όπου τα
σύγχρονα έθνη-κράτη στέκονται αμήχανα σ’ αυτή την επίθεση και
“υποφέρουν” ή “κανιβαλίζονται” μαζί με τους λαούς τους. Φτάνοντας στη
σύγχρονη ελληνική πολιτεία, βλέπουμε την ένδεια των θεσμών, την
απελπισία των πολιτών, την καταστροφή της πολιτικής και ψυχολογικής
συνείδησης των ατόμων: Όλα τα στεγανά κι όλα τους τα καταφύγια υλικά,
οικογενειακά, ιστορικά, πoλιτισμικά, συστηματικά αλώνονται, οι έννοιες
γίνονται σχετικές, η σημασία των λέξεων αλλάζει. Έτσι εξυπηρετούνται οι
στόχοι σύγχυσης, κατακερματισμού κι αλλοίωσης προσωπικών και συλλογικών
αξιών, σκοπεύοντας στην ηθική και ψυχοπνευματική διάλυση του σύγχρονου
ανθρώπου που ως ιδιώτης-δούλος είναι καταδικασμένος χωρίς αντιστάσεις
και χωρίς κανένα ουσιαστικό δικαίωμα, στην απομόνωση και εν τέλει στην
“αναίμακτη” (τουλάχιστον μέχρι στιγμής), εξουδετέρωσή του.
Στο έργο αυτό που διαθέτει και ένα μη ρεαλιστικό καμβά, γίνεται αναφορά
στην ιστορική μορφή του Εφιάλτη του Αθηναίου. Ελάχιστα γνωστή, παρά μόνο
στους “ειδικούς”, η μορφή αυτή μπαίνει σαν εφιάλτης στον ύπνο των
“πονηρών” ενώ διαλέγεται και αγωνιά για αξίες πανάρχαιες, χαμένες ή
πλέον στρεβλές, όπως η Δημοκρατία, η Ελευθερία, η Φιλοπατρία, η αίσθηση
της συλλογικότητας και του Δικαίου. Και σε τέτοιες μόνο, το έργο αυτό
ελπίζει.
Βασική πηγή έμπνευσης αυτού του έργου, αποτέλεσαν οι μεγάλες
συγκεντρώσεις της εποχής των Πλατειών (κυρίως στην πλατεία Συντάγματος
Μάιος – Ιούνιος του 2011) και της βιαιότητας με την οποία αυτές
διαβλήθηκαν και κατεστάλησαν.
για το έργο “Τέρμα”
Στο έργο αυτό ξεκινώντας, βλέπουμε την Ασημίνα σε κάποια χρονική
περίοδο της ζωής της να ζει στην παλιά της γειτονιά. Με εφαλτήριο την
ερωτική της “ατυχία”, ξεκινά μια εσωτερική και μια εξωτερική περιπλάνηση
της ηρωίδας, οι οποίες αλληλεπιδρούν και ως άρρηκτα συνδεδεμένες,
περιγράφουν τη δυναμική της γυναικείας αυτοδιάθεσης: πώς αντιμετωπίζεται
από τους Άλλους που τη θέλουν, πώς τη βλέπουν και πώς τη χρησιμοποιούν
κατά το δοκούν.
Έτσι, η Ασημίνα-“άθυρμα”, υπόκειται στην παράλογη έως μεταφυσική
εναλλαγή χώρων και χρόνων τέτοια ώστε, εάν το έργο συνέχιζε, η επόμενη
σκηνή της θα ήταν πιθανώς με εξωγήινους. Η αθωότητά της μετατρέπεται σε
απορία και αργότερα σε γνώση κι αυτή η γνώση μέσα από το βίωμα και το
ένστικτο της αυτοσυντήρησης, αποδεικνύεται συχνά επικίνδυνη και οδυνηρή.
“Καταντά” ανθρώπινο κάποια στιγμή να κουράζεται, να θέλει να επιστρέψει
γρήγορα ωστόσο καταλαβαίνει ότι το αέναο ταξίδι, είναι προορισμός…
fractalart.gr
