Έλκος: Παράγοντες κινδύνου και διατροφική αντιμετώπιση

Πεπτικό έλκος είναι η διάβρωση του επιθηλίου του βλεννογόνου του στομάχου ή του δωδεκαδακτύλου, η οποία μπορεί να επεκταθεί μέχρι και τη μυϊκή στοιβάδα. Η διάβρωση αυτή προκύπτει από την ανισορροπία μεταξύ των ‹‹αμυντικών ή προστατευτικών μηχανισμών›› του πεπτικού (βλέννα, επιθηλιακά κύτταρα του βλεννογόνου, διττανθρακικά, επαρκής αιματική ροή) έναντι των ‹‹επιθετικών μηχανισμών›› του πεπτικού (HCI, πεψίνη, H.Pylori, οινόπνευμα, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, χολικά οξέα).

Το πεπτικό έλκος διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:

• Έλκος στομάχου
• Έλκος δωδεκαδακτύλου

Το έλκος εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες και συγκεκριμένα το έλκος του δωδεκαδακτύλου εμφανίζεται πιο συχνά από το έλκος του στομάχου. Το δωδεκαδακτυλικό έλκος προσβάλλει κυρίως άτομα νεαρής ηλικίας (30-55 ετών), ενώ το έλκος στομάχου άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (55 ετών και άνω).
Παράγοντες Κινδύνου για την ανάπτυξη έλκους:
 Λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (70% εμφανίζεται στο έλκος στομάχου και το 90% στο έλκος δωδεκαδακτύλου).

• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ). Τα φάρμακα αυτά αναστέλλουν την έκκριση προσταγλανδινών διαταράσσοντας την ισορροπία των αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού.
• Κάπνισμα, αλκοόλ και stress σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης έλκους χωρίς όμως να αποτελούν άμεσοι κίνδυνοι για ανάπτυξή του.
• Ορισμένα πικάντικα φαγητά και καρυκεύματα δεν δημιουργούν πεπτικό έλκος αλλά μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση.
• Σύνδρομο Zollinger-Ellison κατά το οποίο προκαλείται υπερέκκριση υδροχλωρικού οξέως στο στομάχι. 

Συμπτώματα έλκους στομάχου
 Πόνος ή αίσθημα καύσου στο επιγάστριο (άνω μέρος της κοιλιακής χώρας).

• Ναυτία και έμετο.
• Μειωμένη απώλεια όρεξης κυρίως λόγω του πόνου.
• Ήπια απώλεια βάρους.
• Φούσκωμα και αίσθημα δυσφορίας στη κοιλιακή χώρα.
• Δυσπεψία, ρέψιμο και τυμπανισμό με αύξηση παραγωγής αερίων στο γαστρεντερικό σωλήνα.

Διατροφική αντιμετώπιση έλκους

• Μικρά, συχνά γεύματα και αργή – καλή μάσηση της τροφής.
• Άπαχο κρέας και ψάρι βραστό ή σχάρας.
• Τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες (δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά).
• Καλοβρασμένα όσπρια και λαχανικά, εξαρτάται όμως από την ανεκτικότητα του ελκοπαθούς.

Τι θα πρέπει να αποφεύγετε!
Φαγητά κρύα ή σε υψηλή θερμοκρασία, επεξεργασμένα τρόφιμα, λιπαρά τρόφιμα, ανώριμα φρούτα, ξηρούς καρπούς, ντομάτα, λεμόνι, πορτοκάλι, μανταρίνι, γκρέιπ φρουτ, εσπεριδοειδή, τηγανιτά τρόφιμα, τσιγαριστά φαγητά, μπαχαρικά, καρυκεύματα, σάλτσες, τσάι, καφεΐνη, αναψυκτικά, σόδα, αλκοόλ, κάπνισμα.
Φαρμακευτική αγωγή
Αντιόξινα, ανταγωνιστές υποδοχέων ισταμίνης, ανταγωνιστές αντλίας πρωτονίων, αγωγή εκρίζωσης ελικοβακτηρίδιου και άλλων φαρμάκων αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του έλκους σε συνδυασμό με τη διατροφή.
Η διατροφική παρέμβαση και η φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με τα αίτια – συμπτώματα του ασθενούς και τις προτιμήσεις – συνήθειές του.
Γράφτηκε απο Ευγενία Λάζου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Από την Επιστημονική Ομάδα του Διαιτολόγου-Διατροφολόγου Ευαγγέλου Ζουμπανέα (www.diatrofi.gr)