Μπορεί το άγχος να προκαλεί ασθένειες του εντέρου;

 

Επιμέλεια : Ιωάννης Αναστασίου, Γαστρεντερολόγος
Το στρες είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικό στους ανθρώπους με ενοχλήσεις του πεπτικού συστήματος χωρίς κάποιο ξεκάθαρο οργανικό αίτιο, τις λεγόμενες λειτουργικές παθήσεις του πεπτικού συστήματος.

Σε αυτές τις παθήσεις, κάθε τμήμα του πεπτικού συστήματος φαίνεται υγιές και φυσιολογικό, ενώ ο ασθενής έχει ενοχλήσεις. Οι λειτουργικές παθήσεις του πεπτικού επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το στρες και είναι αρκετά συχνές.
Οι πιο συχνές λειτουργικές παθήσεις πεπτικού :

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ	ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ
Λειτουργική δυσπεψία	20-30%
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (Σπαστική κολίτιδα)	10-20%
Λειτουργική δυσκοιλιότητα	Ως 27%
Δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους	5-11%

Πολλαπλοί παράγοντες - βιολογικοί , ψυχολογικοί και κοινωνικοί - συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας λειτουργικής γαστρεντερικής διαταραχής. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι το στρες μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Η σχέση μεταξύ του περιβάλλοντος ή του ψυχολογικού στρες και της γαστρεντερική δυσφορίας είναι σύνθετη και αμφίδρομη, το στρες μπορεί να προκαλέσει και να επιδεινώσει το γαστρεντερικό πόνο και τα άλλα συνοδά συμπτώματα, και το αντίστροφο. Γι’ αυτό το λόγο οι ψυχολογικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται συχνά σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες για τη θεραπεία των λειτουργικών γαστρεντερικών διαταραχών.
Ένας δεύτερος εγκέφαλος
Η διατήρηση της ζωής με λειτουργίες, όπως η αναπνοή, ο καρδιακός ρυθμός, η πίεση του αίματος, και η θερμοκρασία του σώματος, ρυθμίζονται μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Αυτό το πολύπλοκο δίκτυο νεύρων εκτείνεται από τον εγκέφαλο προς όλα τα κύρια όργανα του σώματος και έχει δύο μεγάλα τμήματα. Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα ενεργοποιεί την αντίδραση « πάλης ή φυγής». Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα ηρεμεί το σώμα όταν ο κίνδυνος έχει περάσει. Τόσο το συμπαθητικό όσο και το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα αλληλεπιδρούν με ένα άλλο λιγότερο γνωστό συστατικό του αυτόνομου νευρικού συστήματος - το εντερικό νευρικό σύστημα, το οποίο βοηθά στη ρύθμιση της πέψης. Το εντερικό νευρικό σύστημα μερικές φορές αναφέρεται ως "δεύτερος εγκέφαλος " επειδή βασίζεται στους ίδιους τύπους νευρώνων και νευροδιαβιβαστών που βρίσκονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός). Μετά την αίσθηση ότι η τροφή έχει εισέλθει στο έντερο, οι νευρώνες που ρυθμίζουν τη λειτουργία των μυών του πεπτικού σωλήνα δίνουν σήμα στα κύτταρα για να ξεκινήσει μια σειρά από συσπάσεις του εντέρου που προωθούν το φαγητό, διασπώντας το σε θρεπτικές και άχρηστες ουσίες. Ταυτόχρονα, το εντερικό νευρικό σύστημα χρησιμοποιεί νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη με στόχο την επικοινωνία και αλληλεπίδραση με το κεντρικό νευρικό σύστημα . Αυτός ο «άξονας εγκεφάλου – εντέρου» βοηθάει να εξηγήσουμε γιατί οι ερευνητές ενδιαφέρονται για την κατανόηση τού πώς το ψυχολογικό ή κοινωνικό άγχος μπορεί να προκαλέσει πεπτικά προβλήματα. Όταν ένα άτομο στρεσάρεται αρκετά για να προκαλέσει την απάντηση πάλης ή φυγής, για παράδειγμα, η πέψη επιβραδύνεται ή ακόμα και σταματά έτσι ώστε το σώμα να μπορεί να εκτρέψει όλη την ενέργεια του για να αντιμετωπίσει μια αντιληπτή απειλή. Ως απάντηση σε ένα λιγότερο έντονο στρες, όπως μια δημόσια ομιλία, η διαδικασία της πέψης μπορεί να επιβραδυνθεί ή να διακοπεί προσωρινά, προκαλώντας κοιλιακό πόνο και άλλα συμπτώματα των λειτουργικών γαστρεντερικών διαταραχών. Φυσικά, αυτό μπορεί να λειτουργήσει και προς την αντίθετη κατεύθυνση, καθώς επίμονα γαστρεντερικά προβλήματα μπορεί να αυξήσουν το άγχος και το στρες. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η συνειδητοποίηση των βασικών μηχανισμών πρόκλησης των λειτουργικών διαταραχών του πεπτικού και η συνεργασία με τον ειδικό γαστρεντερολόγο, με σκοπό την αντιμετώπιση αυτών.

Πηγή: Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας & Διατροφής