Έχεις παιδί στην εφηβεία; Πώς να του μιλήσεις για το σεξ χωρίς ντροπές

Η συζήτηση γύρω από το θέμα του σεξ είναι άβολη για πολλούς γονείς. Αρκετοί, μάλιστα, την αποφεύγουν για αρκετά χρόνια. Ωστόσο, οι γονείς είναι οι πιο σημαντικοί εκπαιδευτικοί σε ότι αφορά την σεξουαλικότητα των παιδιών τους σε αντίθεση με τους φίλους ή τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που συνήθως περνάνε διαστρεβλωμένες εικόνες και αντιλήψεις.  Όταν φτάσει το παιδί στην εφηβεία, αυτή η συζήτηση είναι πλέον επιτακτική μα, ταυτοχρόνως, το αναμενόμενο επίπεδο δυσκολίας αυξάνεται αναλογικά με την ηλικία του παιδιού. Αναρωτιέστε, λοιπόν, πως ενδείκνυται να προσεγγίσετε το θέμα;

Γράφει η Μαρκέλλα Καπλάνη

M.A. Κλινικής-Συμβουλευτικής Ψυχολογίας
Pg.Cert. Ειδικής Αγωγής
B.Sc. Ψυχολογίας

 

Μύθοι & Αλήθειες

 

1. 
   
   ΜΥΘΟΣ: Ο ΓΟΝΕΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΙΔΙΚΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑΣ ΠΡΙΝ ΜΙΛΗΣΕΙ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΟΥ. Πριν καν μπείτε στην διαδικασία να συζητήσετε με τον έφηβό σας για το σεξ, θυμηθείτε πως ο γονέας δεν χρειάζεται να είναι ειδικός στη σεξουαλικότητα ώστε να εδραιώσει μια ουσιαστική συνομιλία με το παιδί του για την σεξουαλικότητα. Η ουσία δεν έγκειται στις καθαρά ανατομικές, ιατρικές ή πρακτικές πτυχές του θέματος αλλά στο να μοιραστεί ο γονιός τις προσωπικές του αξίες σχετικά με τη σεξουαλικότητα, τις σχέσεις, και σεβασμό προς τους άλλους.
    
   
   
2. 
   
   ΜΥΘΟΣ: ΟΤΑΝ Ο ΓΟΝΙΟΣ ΜΙΛΗΣΕΙ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΕΞ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΝΑ ΤΟΥ ΔΙΝΕΙ ΤΗΝ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΕΝΕΡΓΟ. Μερικοί γονείς πιστεύουν ότι αν μιλήσουν στα παιδιά τους για το σεξ είναι σαν να τους δίνουν την συγκατάθεσή τους για να ξεκινήσουν σεξουαλικές επαφές. Στην πραγματικότητα, έρευνες δείχνουν ότι οι έφηβοι που έχουν μιλήσει με τους γονείς τους για το σεξ είναι πιο πιθανό να έχουν
   (α) περαιτέρω εγκράτεια, καθώς και
   (β) σημαντικότερα υψηλότερες πιθανότητες να επιλέξουν την ορθή χρήση αντισύλληψης όταν τελικά ξεκινήσουν να είναι σεξουαλικά ενεργοί.
    
   
   
3. 
   
   ΑΛΗΘΕΙΑ: ΟΣΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΧΕΙ Ο ΕΦΗΒΟΣ ΤΟΣΟ ΠΙΟ ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΘΑ ΠΑΡΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΣΕΞ. Η χαμηλή εικόνα εαυτού στην εφηβεία πολλές φορές οδηγεί τα παιδιά να παίρνουν αποφάσεις που θα τα καταστήσουν πιο αποδεκτά στο κοινωνικό τους περίγυρο. Εφόσον το σεξ είναι στο επίκεντρο της προσοχής τους την προκειμένη εξελικτική περίοδο, ένας έφηβος με χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να νιώσει επιτακτική ανάγκη να είναι σεξουαλικά ενεργός ώστε να κερδίσει την εκτίμηση των συνομήλικων του. Είναι σημαντικό, επομένως, να βοηθήσουμε τον έφηβό μας να έχει όσο το δυνατό περισσότερη αυτοπεποίθηση. Αυτό το εδραιώνουμε με την καθημερινή μας στάση προς αυτόν/ήν: δείχνουμε εμπιστοσύνη και κατανόηση, τον/την στηρίζουμε με τα λόγια και τις πράξεις μας, προσφέρουμε αγάπη και αποδοχή ότι κι αν συμβεί.
    
   
   
4. ΜΥΘΟΣ: “ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΣΕΞ!” Οι έφηβοι συχνά πιστεύουν ότι όλοι οι φίλοι τους είναι σεξουαλικά ενεργοί, κάτι που απέχει κατά πολύ από την πραγματικότητα. Αυτή η πεποίθηση τους προσθέτει πίεση να κάνουν σεξ (ιδιαίτερα στα αγόρια) ώστε να είναι κοινωνικά αποδεκτοί. Εξηγήστε τους την πραγματικότητα, κι αν φοβάστε πως μπορεί να μην πειστεί, χρησιμοποιήστε και το Ίντερνετ για να βρείτε στατιστικές μελέτες να στηρίξουν τα λεγόμενά σας. Μοιραστείτε με τον έφηβό σας τρόπους για να χειριστεί την πίεση που μπορεί να εισπράττει από τους συνομήλικους του για να κάνει σεξ, αρχικά αντιμετωπίζοντας τις δικές του αρνητικές σκέψεις (πιθανώς να αποδέχεται την κατάκριση που λαμβάνει, οπότε καλό είναι να μάθει να την αντικρούει) και, μετά, για το πως να απαντήσει σε αυτούς που τον/την παρακινούν παρά την θέλησή του/της.

 

 

Θέματα προς συζήτηση

Παρακάτω είναι μια λίστα με σημαντικά θέματα που σχετίζονται με το φύλο και τη σεξουαλικότητα που καλό θα ήταν να θίξετε με τον/την έφηβό/ή σας. Αν και πιθανώς ένα παιδί που έχει πλέον μπει στην εφηβεία μπορεί να έχει κάποιες γνώσεις περί αυτών των θεμάτων (λόγω των μέσων μαζικής ενημέρωσης, το σχολείο, τους φίλους, κλπ) είναι εξίσου σοβαρό να καλύψετε κι εσείς όλα τα θέματα μαζί του για να μπορέσετε να ξεδιαλύνετε ερωτήματα και πιθανή παραπληροφόρηση.

• Το ανδρικό και γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα
• Σεξουαλική επαφή
• Εγκυμοσύνη / Αντισύλληψη
• Αποχή / αναβολή του σεξ
• Πως να μπορούμε να εκδηλώνουμε αγάπη και εκτίμηση χωρίς να είναι απαραίτητη η σεξουαλική επαφή
• Σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα
• Συναισθηματικές συνέπειες του Σεξ
• Τι εστί Σεξουαλική κακοποίηση και πώς να αποφευχθεί
• Χρήση Αλκοόλ και τα Άλλα Ναρκωτικών και πως αυτή επηρεάζει την λήψη ορθών αποφάσεων

 

Οι έφηβοι χρειάζονται ακριβείς πληροφορίες και δεξιότητες λήψης αποφάσεων για να προστατευτούν τους από: την πίεση να κάνουν σεξ, της ανεπιθύμητη εγκυμοσύνης, και τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες όπως το HIV / AIDS.

Πώς να μιλήσετε χωρίς να αποξενώσετε τον έφηβό σας

Σε πολλές περιπτώσεις ο έφηβος μπορεί να φαίνεται απρόσιτος ή να εκδηλώνει αμηχανία όταν καλείτε να συζητήσει προσωπικά του θέματα με τους γονείς του… πόσο μάλλον εάν θέλετε να θίξετε το θέμα του σεξ!  Είναι λογικό να σας φαίνεται βουνό και πρόκληση ένα τέτοιο εγχείρημα. Η διαδικασία αυτή μπορεί να κυλήσει πιο ομαλά και για τους δύο ακολουθώντας τις παρακάτω συμβουλές:

Να είστε σαφής σχετικά με τις αξίες σας.

Πριν μιλήσετε με το παιδί σας για τη σεξουαλικότητα, σκεφτείτε ποιες είναι οι αξίες σας. Τι πιστεύετε; Είτε βασίζονται στην επιστήμη, είτε στην πίστη/θρησκεία σας, είναι σημαντικό να εξετάσετε την προσωπική σας φιλοσοφία για την σεξουαλικότητα του ανθρώπου πριν αποφασίσετε να ανοίξετε αυτήν την συζήτηση με το παιδί σας. Εκφράζοντας τις δικές σας αξίες, αδράξτε την ευκαιρία να του εξηγήσετε ότι υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις στην κοινωνία και πως οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να διαφωνούν μεταξύ τους - εφόσον οι εν λόγω απόψεις βασίζονται στην ηθική, την υπευθυνότητα, τη δικαιοσύνη, την ισότητα, και όχι στην βία ή την καταπάτηση προσωπικών δικαιωμάτων. Τέλος, όμως, καλό είναι να έχετε στο νου σας το ενδεχόμενο πως ενώ μοιραστήκατε τις αξίες σας, το παιδί σας μπορεί να επιλέξει να πράξει διαφορετικά. Αποδεχτείτε πως η επιρροή σας φτάνει μέχρι ενός σημείου κι έτσι θα μπορείτε να είστε πιο ήρεμοι και υποστηρικτικοί, εδραιώνοντας μια γέφυρα με τον/την έφηβό/ή σας που θα σας ωφελήσει πολύ περισσότερο από το να θέσετε υπερβολικά αυστηρούς κανόνες που συνήθως οδηγούν στην αντίδραση και τα ακριβώς αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Πράττετε ανάλογα με τις αξίες που εκφράζετε...

Οι νέοι παρατηρούν και λαμβάνουν ερεθίσματα από το σπίτι ακόμη και υποσυνείδητα. Εάν οι αξίες σας γύρω από την σεξουαλικότητα υποστηρίζουν την ειλικρίνεια, την ισότητα, την υπευθυνότητα και το σεβασμό, αυτές οι αξίες καλό θα είναι να καθρεφτίζονται και σε όλους τους άλλους τομείς μέσα στην καθημερινότητα της οικογένειας. Έτσι δίνετε έμπρακτα ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση, κάτι που αποτελεί ισχυρό μήνυμα για τα παιδιά. Αντιθέτως, οι πεποιθήσεις σας δεν θα έχουν ιδιαίτερη αξία εάν δεν τηρούνται στην πραγματικότητα.

Όχι στο κήρυγμα!

Όταν θα μπείτε στην διαδικασία της συζήτησης, εδραιώστε την συνομιλία με τον έφηβό σας αντί του κηρύγματος. Μάθετε τι σκέφτονται και πώς αισθάνονται σχετικά με τη σεξουαλικότητα και τις σχέσεις. Στη συνέχεια, θα είστε σε θέση να ανταλλάξετε πληροφορίες και να απαντήσετε σε ερωτήσεις με τρόπους που θα συντονιστούν με το σύστημα πεποιθήσεων που έχει ήδη αναπτύξει το παιδί σας για την ζωή και τον εαυτό του. Το μήνυμα που προσπαθείτε να του/της περάσετε θα έχει πολύ περισσότερη δύναμη εάν αγγίζει τα κομμάτια που το παιδί σας θεωρεί πιο δικά του και απαντάει στις προσωπικές ανησυχίες του. Να θυμάστε πως αφήνοντας τον/την να σας κάνει ερωτήσεις για το σεξ δεν σημαίνει αυτομάτως ότι έφηβος σας σκέφτεται να κάνει σεξ, οπότε μην κάνετε υποθέσεις ώστε να μην μπείτε σε κατάσταση πανικού. Επίσης, μην αγχώνεστε για το αν έχετε όλες τις απαντήσεις πάνω στο θέμα - αν το παιδί σας σάς ρωτήσει κάτι που δεν γνωρίζετε μπορείτε κάλλιστα να απευθυνθείτε στο διαδίκτυο, ένα βιβλίο, ή ακόμη καλύτερα να επισκεφθείτε έναν ανδρολόγο ή γυναικολόγο μαζί!

Ενθαρρύνετε το αίσθημα της κατανόησης και της υποστήριξης.

Όλα τα παιδιά αξίζουν να αγαπηθούν, και οι γονείς πρέπει να ενισχύουν αυτό το μήνυμα καθημερινά. Πείτε και δείξτε τους πως σας ενδιαφέρει τι σκέφτονται και πώς αισθάνονται για οποιοδήποτε θέμα, είτε πρόκειται για τη σεξουαλικότητα, το σχολείο, τη θρησκεία, το μέλλον, ή οτιδήποτε άλλο. Όταν τα παιδιά σας μοιραστούν κάτι προσωπικό μαζί σας, να τους επαινέσετε γι’ αυτό. Ότι κι αν σας πούνε, δείξτε κατανόηση γι’ αυτό που βιώνουν και προσέξτε να μην υποβιβάσετε τα συναισθήματά τους επειδή φαίνονται "παιδιάστικα" ή "απλοϊκά" για έναν ενήλικα. Μην κατακρίνετε επιλογές τους (γιατί στο μέλλον δεν θα νιώσουν άνετα να ξανα-ανοιχτούν) αλλά δώστε του την συμβουλή σας. Για να αισθάνεται άνετα να μιλάει ανοιχτά μαζί σας, ο έφηβος σας θα πρέπει να γνωρίζει ότι δεν θα τον τιμωρήσετε για την ειλικρίνειά του. Έτσι θα δημιουργήσετε ένα κλίμα υποστήριξης, το οποίο διατηρεί την αυτοεκτίμησή του/της σε υψηλά επίπεδα και θα του προσφέρει μια καλύτερη πηγή πληροφόρησης και παρηγοριάς σε στιγμές ανάγκης.

Διατηρήστε την αίσθηση του χιούμορ!

Μην κάνετε τη συνομιλία τεταμένη. Θυμηθείτε να κρατάτε την αίσθηση του χιούμορ σε όλες τις συνομιλίες με το παιδί σας!

Συντηρήστε την ανοιχτή επικοινωνία.

Πολύ συχνά, οι γονείς πιστεύουν ότι πρέπει να περιμένουν μέχρι να συλλέξουν αρκετές πληροφορίες για να είναι αρκετά προετοιμασμένοι για αυτήν την «συζήτηση» με τα παιδιά τους. Όταν γίνει, θεωρούν πως το καθήκον τους έχει εκπληρωθεί και το θέμα εξαφανίζετε και πάλι από το προσκήνιο. Ωστόσο, η σεξουαλικότητα είναι μέρος της ζωής κάθε ανθρώπου από τη στιγμή που αυτός ή αυτή γεννιέται. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να ξεκινήσει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση μέσω συζητήσεων το νωρίτερο δυνατόν και να συντηρηθεί μέσα στα χρόνια. Οι γονείς πρέπει να καταστήσουνε σαφές στα παιδιά τους ότι είναι πάντα πρόθυμοι να μιλήσουν για τη σεξουαλικότητά. Ταυτόχρονα, μπορείτε να τοποθετήσετε άρθρα ή βιβλία για την εφηβική σεξουαλικότητα γύρω από το σπίτι σας ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Έτσι καθιστάτε σαφές πως δεν είναι ντροπή η συζήτηση γι' αυτό το θέμα, ότι είστε ανοιχτοί και έχετε κατανόηση ώστε να μπορεί να σας εμπιστευτεί με πιο προσωπικές του απορίες γύρω από το σεξ και ότι η ενημέρωση (πριν οποιαδήποτε απόφαση ή πράξη) είναι και σημαντική αλλά και εύκολα προσβάσιμη για τον/την ίδιο/α.