Γιορταστικό, των βιβλίων

Ο κ. Σαμαράς μόλις έμαθε για τις καταγγελίες Χαϊκάλη έκανε μήνυση στον... κ. Χαϊκάλη! Ετσι, για να χυθεί άπλετο φως στην υπόθεση και επειδή οι πρωθυπουργοί είθισται να κάνουν μηνύσεις στους πολιτικούς, όπως (δεν) έκανε ο κ. Σαμαράς στον κ. Γεωργιάδη, όταν ο δεύτερος αποκαλούσε τον πρώτο ό,τι ήθελε. Με ήθος χρυσαυγίτικο που όμως μετά ήρθε και κούμπωσε με τον
ακροδεξιό λόγο και την υποτελή πολιτική Σαμαρά. Ωραία πράγματα, «αγγελικά πλασμένα», όπως όταν ο κ. Πρωθυπουργός υπόσχεται υπουργεία σε όσους δουν το φως τους και ψηφίσουν για Πρόεδρο της Δημοκρατίας με υγιή κριτήρια. Να συνεχίσω; όχι!
Οι ημέρες θέλουν να αλλάξουμε για λίγο μοτίβο. Γιορτές, φτωχές για τους πιο πολλούς, αλλά και με κάποια δώρα για όσους ακόμα μπορούν να τα προσφέρουν. Σ’ όλη τη διάρκεια της ψευδούς ευμάρειας δεν έλειψαν εκείνοι που πίστευαν στο βιβλίο και δεν παραδέχθηκαν ποτέ ότι το βιβλίο είναι ένα δώρο ντεμοντέ. Το βιβλίο που δεν πάει στο ράφι της βιβλιοθήκης, αλλά στην αγκαλιά του αναγνώστη είναι μια ακόμα ζωή από τις 10.000 και μία ζωές που χαρίζουν τα βιβλία.
Θα αναφερθώ σε λίγα μόνο βιβλία που διάβασα τελευταίως, με την ελπίδα ότι στα βιβλιοπωλεία θα βρείτε οι ίδιοι χίλια καλύτερα. Παρ’ ότι το βιβλίο για τα δεδομένα των πολλών είναι ακριβό, πάντα υπάρχουν προσφορές, αλλά και πάντα τα βιβλία κρατάνε την αξία τους, πολύ υπέρτερη των χρημάτων. Τέλος, οι περισσότεροι Εκδοτικοί Οίκοι χειμάζονται, ενώ πολλοί συγγραφείς δυσπραγούν. Ενισχύστε τους, ενθαρρύνετε (ευκτική) με τη σειρά σας το καλό! Η οικονομία της συμπεριφοράς μας, κατ’αντίθεσιν προς την οικονομία της φρίκης, έχει πλέον μεγάλη αξία.
1. «Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ - Ιστορικά παράδοξα». Γραμμένο απ’ τους Ιωάννη Γρυντάκη, Γεώργιο Δάλκο, Αγγελο Χόρτη και Εκτορα Χόρτη (Εκδόσεις Μεταίχμιο). Γενικώς το Βυζάντιο είναι ο μεγάλος άγνωστος για τους περισσότερους Ελληνες. Ομως, πολλά απ’ αυτά που λέμε, απ’ τον τρόπο που σκεφτόμαστε, απ’ τις συνήθειες και τα χαρακτηριστικά μας έχουν να κάνουν με την εποχή εκείνη. Στην κομψή αυτή έκδοση δεν παρατίθεται η Βυζαντινή ιστορία, αλλά στιγμιότυπα απ’ την καθημερινή ζωή του λαού και την επίσημη συμπεριφορά του κράτους. Ιστορίες μικρές, σε γλαφυρό ύφος, που όχι μόνον ξαφνιάζουν τον αναγνώστη, αλλά και λειτουργούν ως ερεθίσματα για μια πιο συστηματική και ενδελεχή γνωριμία με έναν κόσμο που τον φέρουμε χωρίς να τον κατέχουμε. Το Βυζάντιο είναι μια απ’ τις κληρονομιές μας (και για τους Ελληνες και για πλήθος άλλων λαών σε Δύση και Ανατολή) και το βιβλίο αυτό ένα βήμα προς την αυτογνωσία μας.
2. «ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΙΝΕΜΑ» του Αρη Μαλανδράκη (Εκδόσεις Γαβριηλίδης). Ενα χαριτωμένο βιβλίο με διαφορετικές ιστορίες για τον κινηματογράφο, γραμμένο από έναν μύστη και γνώστη του είδους. Μια «λοξή» ματιά σε παράδοξα, μυστικά, εύθυμα και σοβαρά του σινεμά με ύλη 160 ταινίες, ελληνικές και ξένες. Δεκάδες σκηνοθέτες, σταρ, παραγωγοί, τεχνικοί, ηθοποιοί παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου, φωτισμένοι από ένα άλλο φως, όχι εκείνο του πλατώ, αλλά των στιγμών των ανθρώπων...
3. «Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ». Του Αντώνη Σαχπεκίδη (Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική). Ολοι γνωρίζουμε ότι ο Θουκυδίδης είναι διαχρονικός. Αλλά δεν φανταζόμαστε πόσο. Ολοι επίσης γνωρίζουμε ότι τον Θουκυδίδη τον συμβουλεύονται ηγέτες, επιτελεία, εκκολαπτόμενοι ηγέτες και ότι πολλοί τον έχουν κάτω απ’ το προσκεφάλι τους, όπως ο Αλέξανδρος είχε την Ιλιάδα. Στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου ο Θουκυδίδης διδάσκεται και οργανώνει τη σκέψη ενάρετων και φονιάδων. Ο Αντώνης Σαχπεκίδης βάζει το έργο του Θουκυδίδη στο σήμερα και το εφαρμόζει σαν κλειδί που ξεκλειδώνει τη σκέψη πάνω σε θέματα όπως ο πόλεμος και η ειρήνη, η δημοκρατία, η ανθρώπινη φύση, το ταξικό πλαίσιο των πραγμάτων και η γεωπολιτική. Ειδικότερα εξετάζεται η κρίση, η θέση της Ελλάδας στη σημερινή πραγματικότητα, καθώς και οι παράγοντες που τη διαμορφώνουν. Το βιβλίο φαίνεται να είναι αποτέλεσμα πολύχρονης έρευνας, με τον συγγραφέα να πειθαρχεί το υλικό του σε μια εξαιρετική διήγηση.
4. «1960-2015. ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΜΑΣ ΧΡΟΝΙΑ. Σε 285 Γελοιογραφίες». Γελοιογραφίες του Κώστα Μητροπούλου (Εκδόσεις Μεταίχμιο). Πρόκειται για μια καλαίσθητη και φιλόδοξη έκδοση, αντάξια του κορυφαίου μας γελοιογράφου. Παρουσιάζεται η δουλειά του Μητροπούλου απ’ το 1960 έως σήμερα. Μισός αιώνας ελληνικής ιστορίας. Γραμμένη με τον πολύτιμο τρόπο που μόνον η γελοιογραφία στα χέρια ενός μεγάλου γελοιογράφου μπορεί, αποδίδοντας το ηχόχρωμα των γεγονότων και την αύρα των εποχών. Κάποια μέρα στις σχολές των ελληνικών και ανθρωπιστικών γραμμάτων ο Κώστας Μητρόπουλος θα διδάσκεται , όπως και ο ΚΥΡ, ο Πολενάκης, ο Χριστοδούλου, ο πολύς Αρχέλαος, ο ΒΑς, ο Φωκίων Δημητριάδης, ο Παυλίδης και άλλοι που, απ’ την εποχή του Ανινου έως το μέλλον, έγραψαν την ελληνική ραψωδία με θεία έμπνευση, πολλή εργασία και δαιμονική αθωότητα. Ο Μητρόπουλος δεν πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι. Μέγα φυλαχτό και αντίδοτο στο ρηχό, η σάτιρα και η αξία της σε μια από τις υψηλότερες εκδοχές της.
5. «ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΗΠΕΔΩΝ». Του Σπύρου Μπουκάλα-Καρκαγιάννη και του Ιάσονα Σχοινά-Παπαδόπουλου (Εκδόσεις ΑΓΡΑ). Για τους φιλάθλους και όσους θέλουν να γνωρίσουν τον κόσμο τους. Κάθε ομάδα και τα συνθήματά της, τα τραγούδια της και η σημειολογία της. Χιούμορ, βρισιές, βωμολοχίες, προσευχές, εκκλήσεις, απειλές, όλα για την «ιδέα», τη «θρησκεία», το «ναρκωτικό», τη φανέλα. Η ομάδα και η θύρα, οι παράγοντες και η διαιτησία, το μεγαλείο και η καταισχύνη, οι χούλιγκανς, η εκτόνωση και η φόρτιση, όλος ο μαγικός κόσμος του ποδοσφαίρου, η γιορτή και η καταστροφή, αποτυπωμένα σε έναν λόγο που μάλλον είναι ο καθρέφτης της πολιτικής και της κοινωνικής ζωής - όλων των μεταβάσεων της ύπαρξης, απ’ το πρόσωπο στη συλλογικότητα, απ’ την ομαδικότητα στην ατομικότητα, απ’ το δημόσιο στο ιδιωτικό, απ’ το συνανήκειν στη μοναχικότητα.
6. «ΑΪΒΑΛΙ». Ενα κόμικ ή μάλλον μια γκράφικ νόβελ του SOLUP (Εκδόσεις Κέδρος). Μια πολυεπίπεδη ιστορία πονεμένων ανθρώπων που εμπλέκονται στη δίνη γεγονότων τα οποία ακόμα προσδιορίζουν ψυχές και βίους. Ρωμιοί και Τούρκοι αφηγούνται με διερμηνέα τον Soloup και τις γκριζομαυρόασπρες εικόνες του, που δίνουν υπόσταση χρόνου και χώρου στο δράμα. Το βιβλίο είναι ιδανικό κυρίως για όσους δεν ξέρουν από κόμικ. Διότι περιέχει τον ικανό και αναγκαίο λόγο που χρειάζεται για να γίνουν οι αλληλοδιάδοχες εικόνες ένα χάρτινο θέατρο, που μάλιστα δοξάζει τις ιδιαίτερες εκφραστικές δυνατότητες της 9ης Τέχνης. Ο Solup χειρίζεται το ιδιόλεκτο των κόμικς με τέχνη, μαστοριά και ωριμότητα. Μπράβο!
7. «ΜΑΥΡΗ ΘΑΛΑΣΣΑ» του Χρήστου Σαμουηλίδη (Εκδόσεις Λιβάνη). Το χρονικό των γενοκτονικών γεγονότων στον Πόντο, από την πρώτη αρχή ως το τέλος. Από το Νεοτουρκικό Σύνταγμα του 1908 που οργάνωσε μυστικά την εθνοκάθαρση των χριστιανών στην οθωμανική επικράτεια, έως τον ξεριζωμό και την αναγκαστική Ανταλλαγή επί Κεμάλ. Μια μνημονιακών διαστάσεων έρευνα, γραμμένη όχι ως «αφήγημα», αλλά ως ιστορία διά των αποδείξεών της. Οι συνέπειες για τους Ελληνες στην Ανατολία των πολέμων του 1912-13, η επιστράτευση των Ρωμιών στον οθωμανικό στρατό κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα τάγματα εργασίας (προδρομικά της καταναγκαστικής εργασίας του Χίτλερ), η Γενοκτονία των Αρμενίων, οι Πορείες Θανάτου, η Μικρασιατική Καταστροφή, η ηρωική αντίσταση των Ποντίων ανταρτών στα βουνά, μια τραγωδία που αναζητά ακόμα τον εξιλασμό της.
8. «ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΟΝ ΑΡΗ» του Andy Weir (Εκδόσεις Παπαδόπουλου). Μια ιστορία επιστημονικής φαντασίας που δεν καταφεύγει στους εξυπνακισμούς και τους γρίφους των παιχνιδιών με τον χωροχρόνο, αλλά μένει πιστή στην εποποιία των πιονιέρων και των ιχνηλατών. Ενας αστροναύτης θεωρείται νεκρός, εγκαταλείπεται στον Αρη και καλείται να τα βγάλει πέρα με τον Κόκκινο Πλανήτη. Εφευρετικότητα, αυτοσαρκασμός, χιούμορ (η ιστορία γυρίζεται ταινία απ’ τον Ridley Scott) - μια περιπέτεια. Διαβάζεται όπως ένα καλό αστυνομικό με αρχή, μέση και τέλος.
Δεν θα γράψω για άλλα βιβλία (o GUTENBERG επανεκδίδει τη ΘΕΙΑ ΚΩΜΩΔΙΑ του Δάντη σε μια θαυμάσια έκδοση) διότι δεν θα είχε τέλος. Απλώς αυτές οι γραμμές γράφηκαν ως υπενθύμιση και, αν θέλετε, ως προτροπή. Μπείτε αυτές τις ημέρες στα βιβλιοπωλεία - σας περιμένει ένας παράδεισος. Για μικρούς και μεγάλους. Γυναίκες και άνδρες. Ποίηση, φιλοσοφία, ιστορία, μυθιστορήματα, διηγήματα, περιπέτειες, αστυνομική λογοτεχνία, ταξιδιωτικά, ιστορική λογοτεχνία, επιστημονική φαντασία, πολιτικά, κλασικοί και σύγχρονοι, Ελληνες συγγραφείς και ξένοι, δοκίμια, μονογραφίες, λεξικά, θέατρο, σινεμά, λευκώματα, ανθολογίες - δέκα χιλιάδες και μία ζωές σας περιμένουν.
Χρόνια Πολλά σε όλους, καλά Χριστούγεννα, σταθείτε δίπλα σε όσους από μας είναι πιο ευάλωτοι, δώστε στη μελαγχολία των γιορτών -όσοι τη νοιώθετε- ένα λυτρωτικό φιλί, δεν θα κωλώσουμε ποτέ, και του χρόνου!
ΥΓ.: Επί του... πιεστηρίου. Εφθασε στο γραφείο μου όταν τέλειωνα αυτές τις γραμμές το βιβλίο του Γιώργου Λιάνη (Εκδόσεις Λιβάνη) «ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ, ο αιώνιος καλπασμός». Πρόλαβα να ξεφυλλίσω. Μην το χάσετε. Ο δημιουργός της «Αρχόντισσας» (σ.σ.: το τραγούδι του πατέρα μου) και της «Συννεφιασμένης Κυριακής», ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο βάρδος του ελληνικού λαού όπως έλεγε ο Πάνος Γεραμάνης, έρχεται στην παρέα σας με τις ιστορίες του, τις σκέψεις του, γνωστές στιγμές και ανέκδοτες - έχει κάνει σπουδαία έρευνα ο Γιώργος Λιάνης. Μαρτυρίες, χειρόγραφα, ο Τύπος, φωτογραφίες, μια θυελλώδης ζωή ταυτισμένη με τη νεοελληνική ιστορία, που συνέβαλε τα μέγιστα όχι μόνον στην έκφραση αλλά και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μας. Υπό τον εύστοχο τίτλο «ο αιώνιος καλπασμός». Που αποδίδει όχι μόνον τη ζωή (και μετά θάνατον) του Τσιτσάνη, αλλά και τον ψυχισμό ενός λαού που, απ’ τα χρόνια τα παλιά, ίδεν άστεα πολλά και νόον έγνω...