Σελίδες

Thessaloniki video tour

17/6/17

Σπάζοντας το φαύλο κύκλο της βουλιμίας


Η νευρογενής βουλιμία είναι μια διατροφική διαταραχή, όπου το άτομο καταναλώνει τεράστιες ποσότητες φαγητού χωρίς κανένα όριο και στη συνέχεια προσπαθεί να απαλλαγεί από αυτές, προκαλώντας εμετό, κάνοντας χρήση καθαρτικών ή διουρητικών, κάνοντας υπερβολική γυμναστική και υποβάλλοντας τον εαυτό του σε πολύ αυστηρή δίαιτα τις επόμενες μέρες.
Όταν το άτομο αυτό δεν κάνει κρίσεις βουλιμίας, συνήθως βρίσκεται σε αρκετά περιορισμένη δίαιτα, όπου και νιώθει έντονη πείνα ή λιγούρα και με αφορμή συνήθως κάποιο γεγονός, ξαναμπαίνει στο βουλιμικό επεισόδιο.

Τα άτομα που υποφέρουν από αυτήν την διαταραχή έχουν κυρίως την λανθασμένη πεποίθηση ότι η αξία τους ως άνθρωποι καθορίζεται από το πόσο ωραίο σώμα έχουν.
Κάνοντας δίαιτα πιστεύουν ότι αυτόματα θα είναι πιο ευτυχισμένοι και πιο επιτυχημένοι σε ένα πιο αδύνατο σώμα. Όμως, επειδή συνήθως υποβάλλονται σε στερητικές δίαιτες, η στέρηση αυτή οδηγεί σε έντονη πείνα ή ακόμη και αδυναμία -λόγω της έλλειψης θρεπτικών συστατικών-, προκαλώντας υπερφαγικά επεισόδια.
Μετά την λήξη των υπερφαγικών επεισοδίων, όπου έχει χαθεί ο έλεγχος, το άτομο νιώθει ενοχές, φοβάται μήπως παχύνει και έτσι προσπαθεί να αποβάλλει ότι έφαγε, χρησιμοποιώντας συνήθως καθαρτικούς τρόπους ή υποβάλλοντας τον εαυτό του τις επόμενες μέρες σε πλήρη ασιτία ή υπερβολική άσκηση.
Τα άτομα που πάσχουν από βουλιμία ενδέχεται να είναι καταθλιπτικά, να έχουν τάσεις κλεπτομανίας ή και αυτοκτονίας (κυρίως σε πρώην ανορεξικούς), να κάνουν χρήση ουσιών (π.χ. αλκοόλ) και πιστωτικών καρτών. Το βάρος τους συνήθως είναι κανονικό ή κοντά στο κανονικό, αν συνυπάρχει ανορεξία. Συνήθως είναι δυναμικά άτομα, που δυσκολεύονται πολύ να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους (θυμό, άγχος) και να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους (τάσεις κλοπής, απόπειρες αυτοκτονίας), ενεργούν χωρίς να λάβουν υπόψη τις συνέπειες των πράξεών τους και δεν μπορούν να διαχειριστούν το άγχος και την πίεση.
Πολλά από τα άτομα με διατροφικές διαταραχές φοβούνται να μεγαλώσουν και να αναλάβουν τις ευθύνες που πρέπει, αν και δεν το παραδέχεται κανένα από αυτά. Μέσω της δίαιτας και της εμμονής με τα κιλά αποφεύγουν να αναλάβουν ευθύνες και να διαχειριστούν καταστάσεις, όπως η εφηβεία.
Για να αντιμετωπιστεί η διαταραχή θα πρέπει πρώτα το άτομο να κατανοήσει το λόγο που το ωθεί σε αυτή τη συμπεριφορά και να τη διακόψει. Όμως αυτό δεν είναι τόσο εύκολο.
Καταρχάς, Θα πρέπει το άτομο να σταματήσει την όποια δίαιτα και να ακολουθήσει ένα ισορροπημένο διατροφικό πλάνο χωρίς να περιορίζεται σε ποσότητες και τρόφιμα. Δεύτερον, θα πρέπει να διακόψει την καθαρτική συμπεριφορά. Αυτό φαντάζει πολύ δύσκολο, ειδικά σε άτομα τα οποία κάνουν χρόνια εμετό ή χρήση καθαρτικών και τους έχει γίνει εθισμός, αλλά και καθημερινότητα.
Πολύ σημαντικό είναι να θέλειτο ίδιο το άτομο να γίνει καλά. Αν θέλει, θα γίνει. Αν όχι, είναι πολύ δύσκολο από τον εκάστοτε θεραπευτή να γιάνει την ταλαιπωρημένη ψυχή.
Αρκετοί θεραπευτές πιστεύουν ότι η καθαρτική συμπεριφορά πρέπει να κόβεται σταδιακά και με αργούς ρυθμούς (π.χ. δύο εμετούς τη εβδομάδα). Αυτός ο τρόπος είναι μακροχρόνιος μεν, αλλά αποτελεσματικός δε σε χρόνιους χρήστες αυτών των συμπεριφορών.
Αν ο ασθενής δεν κάνει πολλά βουλιμικά επεισόδια και δεν μιλάμε για χρόνια διαταραχή, τότε η καθαρτική συμπεριφορά θα πρέπει να κόβεται απευθείας. Καλό είναι να μην αφήνουμε ανοιχτά παραθυράκια σε αυτούς τους ασθενείς να κάνουν βουλιμικά επεισόδια, έστω και ένα τη εβδομάδα, και μετά να έχουν την λύση της κάθαρσης. Καλό είναι να τους ενθαρρύνουμε να μην ξανακάνουν χρήση καθαρτικών ή εμετό όσο και αν έφαγαν, ούτε μια φορά στο τόσο. Αφού, φυσικά, εξηγήσουμε τα περί της διαταραχής, του εμετού, των καθαρτικών και των συνεπειών που φέρουν, τους ενθαρρύνουμε να μην ξανακάνουν αυτή τη καθαρτική συμπεριφορά.
Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να έχουμε ήδη βρει μαζί με τον ασθενή ένα άλλο αντισταθμικό τρόπο και να τον έχει έτοιμο μετά τη βουλιμική κρίση. Για παράδειγμα, αν είχε μια κακή μέρα και έφαγε αρκετά παραπάνω ή ακόμη και αν έκανε υπερφαγικό επεισόδιο, δεν θα αποβεί στην εύκολη λύση της κάθαρσης. Θα μείνει με τις ενοχές όσων έφαγε και θα εκπαιδευτεί να αντιμετωπίσει τα συναισθήματά του. Ταυτόχρονα, επειδή οι ενοχές είναι πολλές και βασανιστικές μπορεί να παίξει ένα παιχνίδι στον υπολογιστή ή να κάνει ένα μπάνιο ή να πάρει τηλέφωνο ένα άτομο, που εμπιστεύεται και γνωρίζει το πρόβλημά του. Το ζητούμενο είναι να κάνει οτιδήποτε, προκειμένου να μην προβεί στην καθαρτική συμπεριφορά.
Σημαντικό είναι τα άτομα, όταν κάνουν υπερφαγικό επεισόδιο, να μείνουν με τις ενοχές και το πόνο που φέρει η λήξη της υπερφαγίας. Αν δεν μπορέσουν να ξεφορτωθούν αυτό που έφαγαν, θα μείνουν με τη δυσφορία, τις ενοχές, τη θλίψη κ.α. αλλά αυτό θα είναι ένα βήμα στο να μην το ξανακάνουν και να ακολουθήσουν καταγράμμα ένα πλάνο διατροφής με αρκετές αρχικά παρασπονδίες έως ότου συνηθίσει ο οργανισμός τους.
Με λίγα λόγια, αν μια –δυο φορές ίσως και περισσότερες, μείνει το βουλιμικό άτομο με τις ενοχές χωρίς να αποβεί σε κάποια καθαρτική συμπεριφορά, σταδιακά θα κόψει από μόνο του αυτή τη βλαβερή συνήθεια, γιατί δεν θα υπάρχει η λύση της κάθαρσης. Σκεπτόμενο μόνο το πόσο υπέφερε χωρίς την κάθαρση, δεν θα υποβάλλει και τον εαυτό του στην ίδια διαδικασία ξανά.
Φυσικά, δεν είναι καθόλου εύκολο να πείσεις ένα άτομο με διατροφική διαταραχή να κάνει το παραπάνω, αλλά ίσως με κάποιες τεχνικές και ανάλογα την ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου και το αν θέλει το ίδιο να γίνει καλά, αυτό μπορεί να επιτευχθεί και να είναι άκρως αποτελεσματικό.
Προτεινόμενοι τρόποι αποφυγής βουλιμικών συμπεριφορών
Μάθετε να εξωτερικεύετε τα συναισθήματά σας, όποια και αν είναι αυτά (θυμό, άγχος, λύπη, ένταση). Μην προστατεύετε τον εαυτό σας από αυτά, αλλά αντιμετωπίστε τα με ένα υγιή τρόπο (κλάμα, περίπατο) και μην τα αφήνετε να συσσωρευτούν, ώστε η υπερφαγία και η αποβολή τροφής να είναι ο μόνος τρόπος που θα σας αποφορτίσει από αυτά.
Ακολουθήστε ένα υγιές πρόγραμμα διατροφής, που σέβεται τις ανάγκες σας και κοιμηθείτε τουλάχιστον 8 ώρες κάθε βράδυ.
Κάντε δραστηριότητες που σας αρέσουν στον ελεύθερό σας χρόνο.
Πάρτε τον έλεγχο της ζωής σας. Ό,τι επιλογές και πράξεις κάνετε, αναλογιστείτε τις ευθύνες και αντιμετωπίστε τις.
Παρακολουθήστε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας. Όσο αρνητικές και αν είναι οι σκέψεις για τον εαυτό σας, απαριθμήστε τα προτερήματα σας και εστιάστε εκεί.
Όταν νιώθετε έντονη παρόρμηση να φάτε πολύ, πριν το κάνετε σκεφτείτε γιατί θέλετε να το κάνετε. Αναλογιστείτε τη συνέπεια της υπερφαγίας χωρίς καμία κάθαρση, αλλά με την παραμονή όλων αυτών των φαγητών στο σώμα σας.
Τέλος, αν ακολουθήσατε ένα ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα, πήγε καλά, αλλά νιώθετε πως χάνετε ξανά τον έλεγχο, τότε κλείστε ένα ραντεβού με τον θεραπευτή σας. Η επιστροφή στη θεραπεία δεν σημαίνει ότι είστε αποτυχημένοι, αλλά ίσως χρειάζεστε ένα παραπάνω συντονισμό στο πλάνο ανάρρωσης σας.
Κάνοντας εμετό ή χρησιμοποιώντας καθαρτικά δεν πετάς θερμίδες, απλά αφυδατώνεσαι. Είναι εθισμός η χρήση καθαρτικών συμπεριφορών. Είσαι αρκετά δυνατή –ος, ώστε να βάλεις τέλος στη χρήση τους. Αν τα σταματήσεις, τότε θα δεις πως θα σταματήσουν και τα υπερφαγικά. Ακολούθησε ένα διατροφικό πλάνο που εμπεριέχει όλες τις τροφές και όλα τα γεύματα και μη σας νοιάζουν τα κιλά. Το σώμα σας με τη σωστή διατροφή θα σας πάει εκεί που είναι το ιδανικό για εσάς.
Το κείμενο προδημοσιεύτηκε το Φθινόπωρο 2016 στο site www.diatrofi.gr

ΧΡΥΣΑΝΘΗ  ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κοινωνική Λειτουργός
Master Practitioner on Eating Disorders
Συνεργάτης Κέντρου Εκπαίδευσης & Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών www.keadd.gr